کارنه تیر چیست؟

كارنه تیر (TIR carnet) سندی است گمركی كه برای ترانزیت بین المللی كالا در چارچوب كنوانسیون تیر(TIR) در كشور مبدا صادر می شود و به موجب آن كالا در وسیله نقلیه جاده ای به طور پلمپ شده از خاك كشورهای بین راه عبور می كند و تا مقصد نیازی به انجام تشریفات گمركی مربوط به ترانزیت در مرزهای ورودی و خروجی این كشورها طبق قوانین داخلی آنها نخواهد بود. دارندگان كارنه تیر می توانند پس از پلمپ وسیله نقلیه در گمرك محل بارگیری یا در نزدیك ترین گمرك به این محل در كشور مبدا، بدون معطلی و بدون انجام تشریفات گمركی ناظر بر ترانزیت خارجی، كشورهای مختلف را پشت سر گذاشته و تا مقصد نهائی به راه خود ادامه دهند؛ به عبارت دیگر، مقامات گمركی كشورهای بین راه الزامی ندارند وسیله نقلیه و كالا را مورد بازرسی كامل قرار دهند. مگر اینكه در موارد استثنائی انجام چنین بازرسی هائی ضرورت پیدا می كند كه در این صورت وسیله نقلیه مجددا” پلمپ خواهد شد.

تاریخچه ایجاد کارنه تیر

اروپائیان پس از جنگ جهانی دوم در راستای بهبود بخشیدن به شرایط اقتصادی خود و احیای مجدد آن باید اقدام به صادرات محصولات و مصنوعات خود به کشورهای همسایه می نمودند و بهترین روش برای انجام این کار استفاده از روش حمل و نقل و زمینی بود از این رو در سال ۱۹۴۹ کنوانسیون تیر بین چند کشور ایجاد شد تا بر روند حمل و نقل بین المللی محموله های تجاری به روش زمینی نظارت داشته باشد. مزیت های این طرح باعث شد تا در تاریخ ۱۵ ژانویه سال در ۱۹۵۹ در ژنو سوئیس پس از انجام یک سری مذاکرات تحت نظره کمیته حمل و نقل زمینی UN/ECE، کمیسیون گمرکی راجع به حمل و نقل بین المللی کالا در جاده تحت عنوان کارنه تیر اجرایی شود.۱۵ سال بعد در سال ۱۹۷۵ با انجام یک سری اصلاحات در روند کار این کمسیون، کنوانسیون تیر ۷۵ جای آن را گرفت و با سطح کاری گسترده تری از کنوانسیون تشکیل شده در سال  ۱۹۴۹ و بر اساس  پیشرفت های صنعتی ایجاد شده به کار خود در راستای بهبود شرایط حمل و نقل زمینی محموله های تجاری ادامه داد.

اهداف سيستم تير

• درسیستم تیر، این امکان دیده شده که کالا تحت پوشش دفترچه تیر( کارنه تیر ) از طریق جاده حمل و بدون ارائه تضمینات اضافی نزد گمرکات بین راهی از یک گمرک خانه در مبدأ تا یک گمرک خانه مقصد ادامه یابد.
• امکانات بهتر برای حمل و نقل و تجارت
• کاهش هزینه‌های جاده‌ای و همین طور کاهش تاخیر در عملیات سیستم ترانزیت تیر
• امکانات حرکت کالا طبق روش‌های یک شکل و استاندارد شده در کنترل و نظارت
• کنترل و نظارت گمرکی مشابه تحت مفاد کنوانسیون تیر
• ارتقا و توسعه حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای و همین طور تجارت بین‌الملل
• برای صنعت حمل و نقل، کالا با حداقل دخالت مقامات ذیصلاح در مرزها عبور می‌کند
• کاهش در تاخیر و هزینه ترانزیت کالا
• اسناد ساده و استاندارد شده نیاز به ارائه تضمینات گمرکی در مرزهای ورودی برای گمرک
• حقوق و عوارض گمرکی تا سقف 100۰۰۰ یورودر سیستم تیر تضمین شده
• فقط شرکت‌های حمل و نقل واجد شرایط مجاز به استفاده از سیستم تیر می‌باشد که این کار سبب افزایش امنیت سیستم می‌شود
• نیاز کنترل فیزیکی کالا در مسیر ترانزیت کاهش می‌یابد
• ارائه امکانات بهتر جهت کنترل اسناد و مدارک توسط گمرک
  

مزایای سیستم تیر

• ایجاد بستری مناسب و مطمئن و قابل قبول برای کشورها، جهت تضمین حقوق و عوارض گمرکی و تسهیل در امر حمل و نقل و ساده کردن تشریفات گمرکی

•          امکانات حرکت اموال طبق روش های یک شکل و استاندرد، فارغ از تشریفات گمرکی در هر کشور
•      به حداقل رساندن سوء استفاده در بازکردن محمولات و تعویض آن ها و یا خطر سرقت و سایر خسارت های احتمالی در سیستم تیر
•      جلوگیری از دخالت های غیر مجاز
•          رعایت مقررات و قوانین ملی هر کشور

قوانین رویه کارنه تیر در حمل و نقل

کنوانسیون تیر برای استفاده تاجران از انواع کارنه تیر یک سری قوانین وضع کرده است که لازم است تاجران قبل از اقدام برای دریافت این دفترچه از این قوانین آگاهی پیدا کرده و سپس اقدام به رویه کارنه تیر نمایند. از جمله قوانین کارنه تیر می توان به قوانین زیر اشاره کرد:

·        بر اساس قوانین کارنه تیر در حمل و نقل محموله تجاری باید در کشور مبداء بارگیری شده و در کشور مقصد تخلیه شود و وسیله نقلیه حامل محموله تجاری اجازه بارگیری کالای جدیدی را در میانه راه ندارد.

·        وسیله نقلیه ای که برای جابه جایی محموله از کشور مبداء تا کشور مقصد انتخاب می شود باید استانداردهای کنوانسیون تیر را داشته باشد و مورد تایید نمایندگی های این کنوانسیون در سرتاسر کشور واقع شود.

·        دفترچه کارنه تیر صادر شده برای حمل یک محموله تجاری، وسیله نقلیه حامل و تمامی واحدها و کالاهای درون آن را تحت پوشش خود قرار می دهد.

·        رویه کارنه تیر باید دارای تاریخ اعتبار باشد.

·        در صورتی که قبل از رسیدن وسیله نقلیه حامل محموله تجاری مدت اعتبار رویه کارنه تیر به پایان برسد، تا زمان رسید کالا به مقصد رویه کارنه تیر صادر شده برای ارائه به گمرک های موجود در مسیر قابل استناد می باشد و می شود از آن استفاده کرد.

·        هر رویه کارنه تیر تنها برای یک محموله تجاری قابل استفاده می باشد.

·        در صورتی که وسیله حامل محموله تجاری در مسیر خود از کشور مبداء به سمت کشور مقصد از کشوری عبور کند که عضو کنوانسیون تیر نباشد رویه کارنه تیر در گمرک های آن کشور به حالت تعلیق در می آید.

·        و ..

اعتبار سند TIR چقدر است؟

مدت زمان اعتبار رویه کارنه تیر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ از این رو در این قسمت به ارائه توضیح در رابطه با آن می پردازیم. در گذشته مدت اعتباری که به رویه کارنه تیر تعلق می گرفت تنها به مدت 75 روز بود و پس از آن مدت اعتبار این دفترچه به پایان می رسید؛ اما از تاریخ /19/04/1397 (شمسی) بر اساس اطلاعات گزارش شده از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کشور برای دفترچه های 6 برگی و 14 برگی رویه کارنه تیر این مدت زمیان از 75 روز به 120 روز افزایش یافته است.

کارنه تیر برای چه کشورهایی معتبر است؟

از سال 1975 تا اکنون بیش از 76 عضو کنوانسیون کارنه تیر را ثبت کرده اند که این اعضا شامل مناطق زیر می شود:

·         اتحادیه اروپا

·         اروپای شرقی

·         آفریقای شمالی

·         خاورمیانه

·         آسیای غربی

مشخصات سند کارنه تیر

کارنه تیر به زبان فرانسه چاپ می‌شود و ممكن است دارای صفحات اضافی مانند ترجمه متن كارنه به زبان كشور محل صدور باشد. مطابق با این کنوانسیون، سندی برای ترانزیت بین‌المللی کالا، با نام کارنه تیر یا دفترچه تیر صادر می‌شود.افراد کنوانسیون موظف هستند سازمانی را برای صادر کردن کارنه تیر و تضمین پرداخت هزینه‌های ناشی از تخلفات تشکیل بدهند. برای کالاهای هر وسیله نقلیه، ترکیبی از وسایل نقلیه یا برای تعدادی کانتینر که بر روی یک وسیله نقلیه یا ترکیبی از آن‌ها بار شده است، یک کارنه تیر صادر می‌گردد که البته فقط برای یک سفر معتبر است. روی کارنه تیر، شماره اسناد جدا شدنی برای کنترل گمركی و اسناد تصفیه برای عملیات حمل و نقل ذكر شده است. تعداد برگه‌های این سند بر حسب تعداد کشورهایی که در بین مبدا و مقصد وجود دارد، حداقل 6 و حداکثر 20 برگ متفاوت است و بر روی آن‌ها مشخصات کالا نوشته شده است که به آنها volet گفته می‌شود.

تفاوت تعداد وله های کارنه تیر چیست؟

برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه کرد که چه تعداد عملیات تیر در یک سفر انجام خواهد شد. هر عملیات تیر به یک جفت وله نیاز دارد. برای مثال فرض کنید کامیونی محموله ای را از مبدا شهر کرمان به مقصد آتن در کشور یونان بارگیری کرده است. چنین سفری به کارنه تیر شش برگی نیاز دارد. وله اول در گمرک مبدا(کرمان)، وله دوم هنگام خروج از کشور مبدا(گمرک بازرگان)، وله سوم در ورودی ترکیه(Gurbulak)، وله چهارم در گمرک خروجی ترکیه(Ipsala)، وله پنجم در گمرک ورودی کشور یونان(Kipoi) و وله ششم در گمرک مقصد(Athens) استفاده خواهد شد. بنابراین هرچه تعداد عملیات تیر در بین مسیر بیشتر باشد به تعداد وله های بیشتری نیاز خواهد بود.

هزینه کارنه تیر

 

هزینه رویه کارنه تیر یک هزینه متغیر است که عوامل گوناگونی در تعیین آن نقش دارند. برآورد عوامل مختلف موثر در هزینه انواع کارنه تیر بر عهده کنوانسیون تیر می باشد، این کنوانسیون با برآورد عوامل مربوطه به صورت سالانه هزینه مربوط به کارنه تیر در حمل و نقل مربوط به هر کشور را برآورد کرده و به آن کشور ابلاغ می کند. میزان هزینه ای که در سال 2021 به عنوان هزینه کارنه تیر کشور ایران محاسبه شد برای دفترچه کارنه تیر 6 برگی 58 دلار بوده و برای دفترچه کارنه تیر 14 برگی به میزان 78 دلار بوده است. البته افرادی مقیم ایران که قصد دریافت این سند گمرکی را دارند باید بر اساس نرخ دلار در کشور این هزینه را پرداخت نمایند و سند مورد نظر خود را از نمایندگی کانون های جهانگردی کشورهای ملحق گمرکی که در تهران قرار دارد دریافت نمایند.

 

جمع بندی

همان‌طور که می‌دانید در گذشته ترانزیت کالا و حمل و نقل جاده‌ای روندی طولانی توام با خطر را طی می‌کرد. همچنین قوانین و تشریفات گمرکی سبب اتلاف وقت و تحمیل خسارت به صاحبان کالا می‌شد. اما با صدور این سند گمرکی یعنی کارنه تیر بسیاری از موانع برطرف گردید و امروزه ترانزیت کالا در سطح بین‌المللی با مشکلات کمتری انجام می‌شود. هویار ترابر در زمینه واردات کامیونی با رویه کارنه تیر فعالیت دیرینه داشته و در این امر بهترین گزینه و انتخاب می باشد .